Βροχή τρώνε τις σφαλιάρες από ΕΕ, ΗΠΑ και ΔΝΤ Τσίπρας και κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο.
Όταν ένας πρωθυπουργός και μια κυβέρνηση δεν διαθέτουν εναλλακτική λύση ανεξάρτητη από τους πιστωτές, τότε είναι καταδικασμένοι να υφίστανται τις πιο εξευτελιστικές ταπεινώσεις και να δέχονται τις πιο άθλιες επιβουλές.
Και η μόνη εναλλακτική λύση, ανεξάρτητη από τους πιστωτές, είναι η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη, η οποία είναι και προϋπόθεση για ένα πρόγραμμα διεξόδου, ανάσας και ανασυγκρότησης της οικονομίας.
‘Οταν, όμως, Τσίπρας, Δραγασάκης, Τσακαλώτος, Σταθάκης ακούνε για έξοδο από το ευρώ, τους πιάνει τεταρταίος πυρετός. Η ευρω-πληξία τους δεν είναι άποψη, ούτε καν δόγμα. Ισοδυναμεί με θρησκοληψία.
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
Με κυβερνητική εντολή, την Πέμπτη 21/4, το υπουργείο Υγείας έδωσε εντολή στις διοικήσεις των δημόσιων νοσοκομείων να μεταφέρουν άμεσα τα ταμειακά τους διαθέσιμα στην Τράπεζα της Ελλάδας. Με λίγα λόγια κάλεσε τα δημόσια νοσοκομεία, σε μια χρονική περίοδο που σε πολλά νοσοκομεία λείπουν γάζες και γάντια, να δώσουν τα διαθέσιμά τους στον Στουρνάρα, ώστε να διασφαλιστούν οι δόσεις τους χρέους προς τους δανειστές.
Η κυβέρνηση Τσίπρα, που τόση προπαγάνδα κάνει τον τελευταίο χρόνο για να μας πείσει ότι έχει βαλθεί να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση και την κατάρρευση στη δημόσια Υγεία λόγω των μνημονίων, αποδεικνύει ότι καθόλου δεν ενδιαφέρεται για το γεγονός ότι κλινικές και άλλες δομές των νοσοκομείων κλείνουν και ο κίνδυνος να πεθαίνει μαζικά ο φτωχόκοσμος λόγω ελλείψεων σε υλικά, φάρμακα, νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό, είναι εδώ και φάνηκε το χειμώνα του 2015-2016, με την αύξηση των θανάτων από τη γρίπη.
Η υποχρηματοδότηση των δημόσιων νοσοκομείων, όσο και το ότι εξακολουθούν, παρά τις αντίθετες δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ, να μην επαναλειτουργούν τα εργαστήρια και τα υποκαταστήματα του ΠΕΔΥ (ΙΚΑ) που έκλεισαν ο Βορίδης και ο Γεωργιάδης και βέβαια η κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων, οδηγούν τον κόσμο σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα και κλινικές. Σε ιδιώτες που θησαυρίζουν αδρά τόσο στις πλάτες ασφαλισμένων και ανασφάλιστων, όσο και στις πλάτες των εργαζομένων τους.
Ασκληπιείο
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της τελευταίας εβδομάδας από το Ασκληπιείο. Ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια νοσοκομεία της Αττικής και το μοναδικό στα νότια προάστια της Αθήνας, που η υποχρηματοδότησή του οδήγησε στην αναστολή της λειτουργίας της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού. Η έλλειψη χρηματοδότησης δεν σημαίνει μόνο ότι δεν υπάρχουν υλικά στα νοσοκομεία, αλλά ότι επίσης δεν συντηρούνται και δεν επισκευάζονται όσο συχνά και γρήγορα θα έπρεπε.
Η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού στο Ασκληπιείο ανέστειλε τη λειτουργία της γιατί, όπως ισχυρίζεται η διοίκηση του νοσοκομείου, ο ανταγωνισμός των εταιρειών επισκευής και συντήρησης, σε καιρούς μνημονιακής επιτήρησης και υποχρηματοδότησης, θέτει σε κίνδυνο την ασφαλή λειτουργία της Μονάδας. Οι συνέπειες θα είναι τραγικές, καθώς οι νεφροπαθείς θα πρέπει κάθε δυο μέρες είτε να τρέχουν για αιμοκαθάρσεις από δημόσιο νοσοκομείο σε δημόσιο νοσοκομείο, είτε θα πρέπει να πληρώσουν τους κλινικάρχες για να κάνουν τη θεραπεία τους.
Όλα στους ιδιώτες
Οι μεγαλοκλινικάρχες και τα διαγνωστικά κέντρα είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι από την κατάρρευση της δημόσιας Υγείας. Δεν είναι μόνο η υποχρηματοδότηση των νοσοκομείων άλλωστε και το κλείσιμο δομών και κλινικών που τους ευνοεί. Τους ευνοούν οι μνημονιακοί νόμοι για το εργασιακό καθεστώς, που τους επιτρέπουν να απολύουν αναίτια κόσμο ή να μην παρέχουν όλα τα εργασιακά δικαιώματα στους εργαζόμενούς τους. Πρόσφατο παράδειγμα είναι η απόλυση εργαζομένου στη Βιοκλινική που ανήκει στη Βιοϊατρική.
Η απόλυση αποδεικνύει πόσο λίγο ενδιαφέρει τους μεγαλοεργοδότες των ιδιωτικών διαγνωστικών κέντρων και κλινικών η δημόσια Υγεία και η υγεία ακόμη και των δικών τους εργαζομένων. Ο εργαζόμενος απολύθηκε για να τρομοκρατηθούν οι υπόλοιποι εργαζόμενοι της Βιοκλινικής, καθώς τόλμησε να απαιτήσει να του διενεργηθούν ιατρικές εξετάσεις για έλεγχο λόγω πιθανότητας μόλυνσης από μεταδιδόμενη ασθένεια. Ο κίνδυνος αυτός οφείλεται σε έλλειψη του απαραίτητου χειρουργικού εξοπλισμού.
Δικαιολογούνται τέτοια διαγνωστικά κέντρα να έχουν ελλείψεις σε ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων και των χρηστών Υγείας; Ξεκάθαρα όχι, όταν μια απλή αιματολογική εξέταση για την έλλειψη βιταμίνης D στη Βιοϊατρική (την εξέταση δεν την καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ) κοστίζει 33 ευρώ. Οι μεγαλοκλινικάρχες θησαυρίζουν, αλλά αδιαφορούν για την υγεία μας.
Και η κυβέρνηση, που θα είχε πρωταρχικό της μέλημα την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, κλείνει τα μάτια και συμβάλλει μάλιστα στο να θησαυρίσουν ακόμη περισσότερο. Στα τέλη Ιούνη, ίσως και νωρίτερα λόγω της έλλειψης χρημάτων, τα ιατρεία όσων ΠΕΔΥ (ΙΚΑ) λειτουργούν σε χώρους που ενοικιάζονται από ιδιώτες, είτε θα μεταφερθούν σε άλλα υποκαταστήματα του ΠΕΔΥ, είτε θα κλείσουν.
ΠΕΔΥ Αγίου Ιερόθεου
Το παράδειγμα του ΠΕΔΥ Αγίου Ιερόθεου στο Περιστέρι μαρτυρά το πόσο δεν νοιάζεται η κυβέρνηση αυτή για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους. Στο Περιστέρι, μια πόλη με 250.000 κατοίκους, μέχρι το νόμο της ΝΔ για τον ΕΟΠΥΥ, λειτουργούσαν 5 υποκαταστήματα ΙΚΑ. Τώρα λειτουργούν 2. Αυτό του Αγίου Ιερόθεου και το κεντρικό του Περιστερίου.
Το υποκατάστημα του Αγίου Ιερόθεου θα κλείσει και, σύμφωνα με την κυβέρνηση, θα μεταφερθεί μάλλον στο Κέντρο Υγείας Περιστερίου, που βρίσκεται σε απόσταση 10 περίπου χιλιομέτρων από το ΠΕΔΥ Αγίου Ιερόθεου και δεν συνδέεται με δημοτική συγκοινωνία. Σε αυτή την περίπτωση θα διασωθεί τουλάχιστον το τμήμα Νεογνών, το μοναδικό αντίστοιχο του ΠΕΔΥ σε όλη τη Δυτική Αθήνα.
Αν ισχύσει όμως το δεύτερο σενάριο, η μεταφορά δηλαδή των ιατρείων του στο ΠΕΔΥ Πετρούπολης, τότε πέρα από το ότι δεν υπάρχει εύκολη μετάβαση με μέσα μαζικής μεταφοράς για τους 100.000 περίπου κάτοικους της περιοχής, θα σταματήσει και η λειτουργία του τμήματος νεογνών, καθώς στο ΠΕΔΥ Πετρούπολης δεν υπάρχουν οι απαιτούμενοι χώροι και υποδομές.
Ήδη η ΛΑΕ Περιστερίου προχώρησε σε δράσεις ενημέρωσης των κατοίκων της περιοχής και θα συνεχίσει τη δραστηριότητά της γι’ αυτό το θέμα. Ταυτόχρονα τη Δευτέρα 18 Απρίλη, συνάντηση με την ομοσπονδία των εργαζομένων στα δημόσια νοσοκομεία, την ΠΟΕΔΗΝ, πραγματοποίησε αντιπροσωπεία της ΛΑΕ που την αποτελούσαν οι Παναγιώτης Λαφαζάνης, Δημήτρης Στρατούλης, Αντώνης Νταβανέλος και Θοδωρής Μόσχοβος.
Αυτή τη στιγμή μαζί με τη μεγάλη μάχη του ασφαλιστικού χρειάζεται ένα ισχυρό μέτωπο με τους εργαζόμενους στη δημόσια Υγεία, για να σώσουμε τα δημόσια νοσοκομεία, τα ΠΕΔΥ που κινδυνεύουν με κλείσιμο, για να διεκδικήσουμε να ξαναλειτουργήσουν τα ΠΕΔΥ, τα εργαστήριά τους και τα νοσοκομεία που έχουν κλείσει, για να διεκδικήσουμε πραγματικά δημόσια και δωρεάν πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες Υγείας.
Το λαϊκό κίνημα στη Γαλλία που ξέσπασε με αφορμή την αντεργατική μεταρρύθμιση της Ελ Κομρί, αντέχει, περνώντας μάλιστα από δύσκολες εξετάσεις: τις διακοπές του Πάσχα.
Με κλειστά σχολεία και σχολές, η νεολαία συνέχισε να αποτελεί πόλο ριζοσπαστικοποίησης της κοινωνίας, καλώντας τη να σταθεί «NuitDebout» (=όρθια τη νύχτα). Οι καταλήψεις πλατειών σε περισσότερες από 60 πόλεις συνεχίζονται καθημερινά από τις 31 Μάρτη, όπως και οι καταλήψεις σχολείων και οι οδομαχίες με την αστυνομία του Ολάντ.
Η γαλλική πολιτική σκηνή βρίσκεται σε μια φάση «μπρα ντε φερ». Το κίνημα των πλατειών έχει αδυναμίες, υποχρεωτικά μαθαίνει πολλά πράγματα «επιτόπου», στερείται πολιτικής πρότασης, καλείται δίχως τεχνογνωσία να αντιμετωπίσει το ζήτημα των γραφειοκρατικών ηγεσιών και έχει απέναντί του σύσσωμο και πανίσχυρο τον αστικό συρφετό. Σοσιαλδημοκρατία, Δεξιά και Ακροδεξιά, με τη συμπαιγνία των ΜΜΕ, συγκροτούν ένα μαύρο μέτωπο που απαιτεί την εκκένωση των πλατειών, επενδύει στον κοινωνικό αυτοματισμό, συκοφαντεί τις κατειλημμένες πλατείες ως «πηγή βίας και ανομίας». Η αστυνομική βία γίνεται όλο και πιο κτηνώδης, τα ΜΑΤ χτυπάνε αδιακρίτως νέους και ηλικιωμένους, ασφαλίτες παρεισφρέουν στις διαδηλώσεις και συλλαμβάνουν δεκάδες. Γάλλοι αγωνιστές χαρακτηριστικά μας μετέφεραν την εμπειρία τους με τη φράση «τέτοιο ξύλο δεν τρώγαμε ούτε από τον Σαρκοζί».
Κι όμως, η πολιτική κρίση βαθαίνει. Ο Ολάντ έχει δημοτικότητα που τείνει σε μονοψήφιο νούμερο, έχει απέναντί του μεγάλο τμήμα του κόμματός του και δυσκολεύεται να το ελέγξει. Προχωρεί σε φραστικές παραχωρήσεις και καλεί σε προσχηματικό διάλογο, επιδιώκοντας να περιορίσει τις αντιδράσεις. Κινδυνεύει να έχει κρίσιμες απώλειες κατά την ψήφιση της αντεργατικής μεταρρύθμισης και γι’ αυτό τρενάρει την κοινοβουλευτική διαδικασία ψήφισης, που πλέον δείχνει να μετατοπίζεται για αρχές Ιουνίου, σε μια προσπάθεια να παρουσιάσει η αντίσταση σημάδια κόπωσης. Η Δεξιά και το ακροδεξιό κόμμα Λε Πεν επίσης ταλανίζονται από εσωτερικές διαιρέσεις και διαμάχες, που έχουν έρθει στην επιφάνεια μετά το ξέσπασμα του κινήματος.
Αυτή η εικόνα για την ώρα «πείθει» τον κόσμο ότι αξίζει να πολεμήσει, ότι υπάρχουν πιθανότητες νίκης. Δίνει χρόνο στα κέντρα αγώνα στις πλατείες να οργανωθούν καλύτερα. Η δύναμη των πλατειών γίνεται ακόμα μεγαλύτερη από το γεγονός ότι σπάει στην πράξη η τρομοκρατία του στρατιωτικού νόμου, δημιουργώντας μια απελευθερωτική αίσθηση ανάκτησης της δημοκρατίας από τα κάτω.
Οι δυνατότητες νίκης είναι εδώ
Η κατάσταση δεν ενδείκνυται για αισιοδοξία δίχως μέτρο. Η κυρίαρχη τάξη, που αρχικά αιφνιδιάστηκε, σήμερα αναδιοργανώνεται, αναζητώντας όλο και αντιδραστικότερη φυγή προς τα εμπρός. Ωστόσο ο «κάμπος είναι ξερός», και μπορεί ανά πάσα στιγμή να πάρει φωτιά.
Ο περιορισμός των δαπανών για τη στήριξη των ασφαλιστικών ταμείων, η συνακόλουθη αύξηση των εισφορών και η μείωση των συντάξεων, βασίζονται στην ιδέα ότι “λεφτά δεν υπάρχουν”, άρα οι πόροι που μπορούν να διατεθούν για κοινωνική ασφάλιση είναι περιορισμένοι.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι δημόσιοι πόροι που διατίθενται για τα ασφαλιστικά ταμεία περιορίζονται όχι επειδή γενικώς “δεν υπάρχουν λεφτά” αλλά επειδή έτσι αποφάσισε η πολιτική εξουσία. Για να γίνει κατανοητό αυτό, ας δούμε ποιοι παράγοντες καθορίζουν τις δαπάνες για την κοινωνική ασφάλιση:
Η παραγωγικότητα της εργασίας.
Ο αριθμός των απασχολουμένων.
H πρωτογενής διανομή του προϊόντος που σχηματίζει τα μικτά εισοδήματα της εργασίας και της ιδιοκτησίας (κέρδη, τόκοι, πρόσοδοι) πριν τις αναδιανεμητικές επιπτώσεις της δημοσιονομικής πολιτικής.
Οι (πραγματικοί) φορολογικοί συντελεστές επί της εργασίας και επί της ιδιοκτησίας, βάσει των οποίων προκύπτουν τα φορολογικά έσοδα.
Το ύψος των δημοσίων δαπανών, που επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τα φορολογικά έσοδα.
Η διάρθρωση των δημοσίων δαπανών (δηλαδή η ιεράρχηση των στόχων που πρέπει να ικανοποιηθούν με αυτές τις δαπάνες), επομένως το ποσοστό των δαπανών αυτών που θα διατεθούν για την κοινωνική ασφάλιση.
Οι μεταβολές των έξι παραπάνω μεγεθών μπορούν να εξηγήσουν γιατί οι δημόσιοι πόροι που διατίθενται για το ασφαλιστικό σύστημα είναι τόσο “σπάνιοι”:
Η παραγωγικότητα της εργασίας βρίσκεται σήμερα σε επίπεδο 13% χαμηλότερο έναντι του 2007 και η αντίστοιχη μείωση της απασχόλησης είναι 16%. Στην Ελλάδα, έχει πραγματοποιηθεί σημαντική πρωτογενής (δηλαδή πριν από την φορολόγηση) αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος των εργαζομένων τάξεων: προκύπτει από τα στοιχεία των Εθνικών Λογαριασμών, ότι η μείωση εισοδήματος των μισθωτών ήταν από 85 σε 57 δισεκατομμύρια μεταξύ 2009 και 2016 (πρόκειται για απώλεια 33% σε τρέχουσες τιμές χωρίς να λάβουμε υπόψη μας την αύξηση του δείκτη τιμών καταναλωτή κατά 6,5% μεταξύ 2009 και 2016, την επίπτωση της φορολογίας και της αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών).
Τα φορολογικά έσοδα εξαρτώνται από τα εισοδηματικά μερίδια και τους φορολογικούς συντελεστές που τους αντιστοιχούν. Η οικονομική πολιτική που ασκήθηκε κατά τα τελευταία είκοσι περίπου έτη, οδήγησε αφενός μεν στην πρωτογενή αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος των εργαζομένων, αφετέρου δε μείωσε (ή αύξησε συγκριτικά λιγότερο) τους πραγματικούς[1] φορολογικούς συντελεστές επί των κερδών και αύξησε τους συντελεστές επί των εισοδημάτων της εργασίας. Εφήρμοσε, δηλαδή, μειωμένους φορολογικούς συντελεστές στο αυξανόμενο μερίδιο των κερδών και αυξημένους συντελεστές στο μειούμενο μερίδιο της εργασίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, τα φορολογικά έσοδα να μειωθούν έναντι αυτών που θα υπήρχαν εάν οι αυξημένοι φορολογικοί συντελεστές εφαρμόζονταν επί του αυξανόμενου μεριδίου της ιδιοκτησίας (δηλαδή επί των κερδών, των τόκων και των προσόδων).
Η δημοσιονομική πολιτική, μειώνοντας τα φορολογικά βάρη των εισοδημάτων της ιδιοκτησίας (κέρδη, τόκοι, πρόσοδοι), στη διάρκεια μιας ιστορικής περιόδου κατά την οποία τα εν λόγω εισοδήματα αυξάνονταν θεαματικά (πριν την κρίση), υπονόμευσε την ορθολογική εφαρμογή κανόνων που θα αύξαναν αποτελεσματικά τα φορολογικά έσοδα, και μέσω αυτών τις δημόσιες δαπάνες. Η δημοσιονομική πολιτική που ασκήθηκε προσέφερε απαλλαγές στις οικονομικά ισχυρές κοινωνικές τάξεις, και κατέφευγε εξ αυτού του γεγονότος στον δανεισμό, χρεώνοντας έτσι τις μελλοντικές γενεές εργαζομένων για την αποπληρωμή του αυξημένου δημοσίου χρέους. Ανεξαρτήτως προθέσεων, η πολιτική αυτή, αναποτελεσματική και ταξική, λειτούργησε ως Δούρειος Ίππος για την δραστική περιστολή των δημοσίων δαπανών και την εξ αυτής προκύπτουσα ανάγκη ιδιωτικοποίησης της παραγωγής δημόσιων αγαθών. Στη διάρκεια της κρίσης, η ίδια προνομιακή μεταχείριση του κεφαλαίου συνεχίζεται.
Στα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε και τις πολιτικές επιλογές που αφορούν στο ποσοστό των συνολικών δαπανών που πρέπει να διατεθεί στο ασφαλιστικό σύστημα. Η πολιτική εξουσία έχει αποφασίσει ότι είναι θεμιτό να ζουν οι ηλικιωμένοι μέσα στη φτώχεια, ως περιττός πληθυσμός, και αναλόγως ορίζει το ποσοστό των δημόσιων δαπανών που θα διατεθεί για τις συντάξεις. Είναι επιλογή με πολιτικό και αξιακό περιεχόμενο – εν προκειμένω το αξιακό περιεχόμενο του νεοφιλελευθερισμού.
Εν κατακλείδι, οι πόροι που διατίθενται για το ασφαλιστικό σύστημα είναι περιορισμένοι εξαιτίας αποφάσεων που λήφθηκαν στο παρελθόν και λαμβάνονται τώρα:
Αποφάσεις που οδήγησαν στην οικονομική συντριβή, μείωσαν δραματικά την παραγωγικότητα και την απασχόληση, επομένως το συνολικό παραγόμενο προϊόν.
Αποφάσεις που μετέτρεψαν τον συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ επιχειρήσεων και εργαζομένων στην αγορά εργασίας και οδήγησαν στην αναδιανομή του προϊόντος υπέρ του κεφαλαίου και σε βάρος της εργασίας.
Αποφάσεις για υψηλή φορολόγηση των εισοδημάτων εργασίας, που φθίνουν ταχύτατα, και χαμηλή φορολόγηση των εισοδημάτων του κεφαλαίου, που μειώθηκαν οριακά στη διάρκεια της κρίσης. Επομένως, αποφάσεις που οδηγούν σε φορολογικά έσοδα μικρότερα από αυτά που θα υπήρχαν με μια πιο δίκαιη φορολόγηση των εισοδηματικών μεριδίων κεφαλαίου και εργασίας. Συντηρούνται και αυξάνονται έτσι οι πιέσεις για αντίστοιχη μείωση των δημοσίων δαπανών.
Σε αυτές τις μειωμένες δαπάνες εφαρμόζεται εν συνεχεία ένας μικρός συντελεστής δαπανών για τα ασφαλιστικά ταμεία επειδή η πολιτική εξουσία κρίνει ότι δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερος. Αυτό της υποδεικνύει το αξιακό σύστημα, η ιδεολογία που εκπροσωπεί.
Η γενική κατεύθυνση για την ανατροπή αυτού του καθεστώτος που εξαθλιώνει τους συνταξιούχους αλλά και τους εργαζόμενους μέσω των εξοντωτικών ασφαλιστικών εισφορών προκύπτει εξ αντιθέτου από την παραπάνω ανάλυση:
Το προϊόν πρέπει να αυξηθεί σε πρώτη φάση στο επίπεδο του 2008, στα 240 εκατομμύρια περίπου χάρη στην ανόρθωση της παραγωγικότητας και της απασχόλησης. Εάν αυτό δεν μπορεί το επιτύχει το καπιταλιστικό καθεστώς (και όλες οι προβλέψεις για τις επόμενες δύο δεκαετίες, από όλες τις πλευρές δείχνουν ότι δεν μπορεί) θα πρέπει να τα επιτύχουμε εμείς. Εάν δεν μπορούν εκείνοι, θα πρέπει να μπορέσουμε να το αλλάξουμε εμείς μετασχηματίζοντας το παραγωγικό σύστημα και τις παραγωγικές σχέσεις.
Τα φορολογικά έσοδα από τα εισοδήματα της ιδιοκτησίας (τόκοι, κέρδη, πρόσοδοι) πρέπει να αυξηθούν. Αυτό δεν αφορά μόνο τα τωρινά ή μελλοντικά εισοδήματα αλλά και τα παρελθόντα που έχουν αποκρυσταλλωθεί υπό τη μορφή ακίνητης και κινητής περιουσίας. Στο σημείο αυτό ισχύουν τα σχέδια που είχαν εκπονηθεί από τον παλιό Σύριζα, πριν τη μετάλλαξη. Η αύξηση των συνολικών δημοσίων δαπανών, που θα συνοδεύει την αύξηση των δημοσίων εσόδων, θα επιτρέψει την αύξηση της δημόσιας δαπάνης για την κοινωνική ασφάλιση, ιδιαίτερα εάν το ποσοστό των εν λόγω δαπανών στις συνολικές δαπάνες αυξηθεί (με πολιτικές αποφάσεις). Αυτονόητο είναι, βεβαίως, ότι το βάρος του χρέους επί των δημόσιων οικονομικών πρέπει να εξαλειφθεί στο μεγαλύτερο μέρος του.
Και μερικές διευκρινίσεις: όλα αυτά δεν είναι στόχοι μόνο μιας κυβέρνησης της Αριστεράς. Πρέπει να είναι και περιεχόμενο αγώνα μιας Αριστεράς που αντιστέκεται πολύ πριν γίνει, ενδεχομένως, κυβέρνηση. Σε κάθε περίπτωση, οι ίδιες οι συνθήκες για την ικανοποίηση άμεσων αναγκών των κυριαρχούμενων κοινωνικών τάξεων απαιτούν τη λήψη αποφάσεων με αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα. Αρκεί να αναλογιστεί κάποιος έναν-έναν από τους παραπάνω στόχους και να αναρωτηθεί εάν μπορούν να επιτευχθούν από “ένα νέο ΕΑΜ” το οποίο “δεν θα αφορά τον σοσιαλισμό”.
Η σοσιαλιστική πορεία, εδώ και τώρα, είναι ζωτική ανάγκη του παρόντος, την υποδεικνύουν τα άμεσα καθήκοντα της Αριστεράς.
[1] Οι θεσμικά οριζόμενοι φορολογικές συντελεστές επί των κερδών είναι κατά πολύ υψηλότεροι από τους πραγματικούς συντελεστές, αυτούς δηλαδή που προκύπτουν απολογιστικά στο τέλος του έτους, μετά την φορολόγηση. Η διαφορά αυτή οφείλεται σε σειρά φοροαπαλλαγών ή λογιστικών “παραθύρων” που επιτρέπουν την φοροαποφυγή.
Η ελληνική κυβέρνηση ετοιμάζεται να υπογράψει κάτι πολύ χειρότερο από ένα 4ο μνημόνιο: ετοιμάζεται να καταθέσει στη Βουλή το σχέδιο για ένα διαρκή στο χρόνο, μηχανισμό επιβολής οικονομικών μέτρων, αυτοματοποιημένα, δηλαδή ασχέτως πολιτικών επιλογών που τυχόν θα προκύπτουν από εκλογικές αναμετρήσεις, βάσει μάλιστα δημοσιονομικών και όχι οικονομικών κριτηρίων.
Πρόκειται για ένα μηχανισμό στη σύλληψή του και στην εν δυνάμει εφαρμογή του, υπέρ-συνταγματικής ισχύος, αφού θα πρέπει να επιβάλλει την ισχύ του έναντι των όποιων αλλαγών στη σύνθεση της Βουλής και στην κυβέρνηση. Ή αλλιώς για ένα μηχανισμό ευθέως αντισυνταγματικής λειτουργίας, δεδομένου ότι κάμπτει τη λαϊκή κυριαρχία στις βασικότερες θεσμικές λειτουργίες δια των οποίων η τελευταία υλοποιείται.
Σε αντίθεση με το συνταγματικό δημοσιονομικό φρένο για παράδειγμα της Γερμανίας, που μπορεί μεν να είναι απαράδεκτο πολιτικά αλλά τουλάχιστον έχει υιοθετηθεί δια μιας συνταγματικώς ορθής οδού, εν προκειμένω με ένα νόμο τυπικής ισχύος έρχεται να επιβληθεί ένας μηχανισμός που θα υπερκεράσει τις θεμελιώδεις συνταγματικές διατάξεις. Για να το θέσουμε αλλιώς: η Βουλή δεν θα κληθεί να ψηφίσει απλά ένα ακόμα – έστω εν δυνάμει – πακέτο μέτρων φτωχοποίησης.
Θα κληθεί να νομοθετήσει, κατά παράβαση του συντάγματος, ένα μηχανισμό παγίωσης του μνημονιακού καθεστώτος εναντίον όποιας τυχόν διαφορετικής, μελλοντικής επιλογής του ελληνικού λαού. Είναι ένα καθεστώς, ένας τρόπος ρύθμισης της πολιτικής και πολιτειακής ζωής της χώρας, που με πρόσχημα την εξυπηρέτηση δημοσιονομικών στόχων εγκαθιστά ως μόνιμους πυλώνες, τον εφαρμοσμένο νεοφιλελευθερισμό και τη μεταφορά κυριαρχίας σε θεσμούς ανεξέλεγκτους από τη λαϊκή κυριαρχία. Η λεγόμενη αυτονομία της κεντρικής τράπεζας και το ΤΑΙΠΕΔ αποτελούν ήδη δύο τέτοιους βασικούς μηχανισμούς. Ο νέος μηχανισμός που έρχεται, ολοκληρώνει το καθεστώς, εντός του οποίου ο ελληνικός λαός θα καλείται να επιλέγει μόνο και απλώς διαφορετικούς διαχειριστές, της ίδιας πολιτικής, η οποία αποφασίζεται από τους “έξω” και από τους “πάνω”.
Το δεύτερο στοιχείο του λεγόμενου 4ου μνημονίου είναι – όπως συζητούσαμε με ένα φίλο οικονομολόγο – η πρωτοφανής στην οικονομική ιστορία, υιοθέτηση ενός μοντέλου αυτόματων αποσταθεροποιητών. Δηλαδή, κάθε φορά που, λόγω συρρίκνωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, οι εξωπραγματικοί δημοσιονομικοί στόχοι δεν θα πιάνονται, αντί να έχουμε σταθεροποιητές, δηλαδή μέτρα τόνωσης της οικονομικής κίνησης ώστε τελικά με βιώσιμο τρόπο να βελτιωθούν και τα δημόσια οικονομικά, θα έχουμε μέτρα περαιτέρω επιδείνωσης του φαύλου κύκλου, με ακόμα μεγαλύτερη καταβύθιση της οικονομικής κίνησης και του βιοτικού επιπέδου, άρα με ακόμα μεγαλύτερο κόστος για την επίτευξη δημοσιονομικών στόχων, οι οποίοι ούτως ή άλλως δεν θα είναι βιώσιμοι στο χρόνο. Κοινώς, αν τα προηγούμενα μνημόνια οι κυβερνήσεις έφερναν την ψήφιση μέτρων με καταστροφικά αποτελέσματα στο εδώ και στο σήμερα, η παρούσα κυβέρνηση φέρνει την ψήφιση τέτοιου τύπου μέτρων στο εδώ και στο διηνεκές. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για αυτόματους αποσταθεροποιητές, στο πλαίσιο μιας δημοσιονομικής παράνοιας.
Όλα αυτά γίνονται για τρεις λόγους: Πρώτον, για μια αόριστη υπόσχεση περί επιμήκυνσης ή και άλλων μεθόδων διακανονισμού του χρέους, κάποια στιγμή στο μέλλον και με ελάχιστο πραγματικό όφελος για τον ελληνικό λαό. Δεύτερον, για να κρατηθεί στην κυβέρνηση μια τυχοδιωκτική ομάδα. Τρίτον, επειδή ούτως ή άλλως τα προηγούμενα μνημόνια οδηγούσαν πάνω-κάτω σε αυτήν την εξέλιξη, μέσα από το σχήμα “εσωτερική υποτίμηση-νεοαποικιακή εξάρτηση”. Σχήμα που ο λαός απέρριψε το καλοκαίρι στο δημοψήφισμα, αλλά η κυβέρνηση επανέφερε μαζί με τα κόμματα της αντιπολίτευσης πριν από τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου.
Δεν είναι λοιπόν 4ο μνημόνιο αυτό που έρχεται. Είναι η ολοκλήρωση της αλλαγής καθεστώτος, το τέλος της Γ’ ελληνικής δημοκρατίας.
Οι φόροι είναι κάτι τόσο σίγουρο για τον καθένα μας, όσο και ο θάνατος. Κι αν ο θάνατος δεν αλλάζει, οι φόροι έχουν τουλάχιστον αυτή την ευελιξία… Κατά τους αιώνες οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο έχουν επιβάλει φόρους στα πάντα. Από τα ούρα και τα γένια των πολιτών τους, μέχρι το μέλλον των παιδιών τους, τους μαστούς των γυναικών τους και το χώμα των νεκρών τους.
Αυτοί είναι μερικοί από τους παράξενους φόρους που έχουν επιβληθεί ανά τους αιώνες κι ευτυχώς δεν έχουμε πια:
Ο φόρος τουαλέτας της Αρχαίας Ρώμης
Οι Αρχαίοι Ρωμαίοι θεωρούσαν πολύτιμα τα ούρα εξαιτίας της περιεκτικότητας τους σε αμμωνία. Βρήκαν λοιπόν σε αυτή, τον φυσικό εχθρό της βρωμιάς, πολύτιμο για το πλύσιμο ρούχων ακόμα και για τη λεύκανση των δοντιών τους. Κι όπως όλα τα πολύτιμα αγαθά, έπρεπε να φορολογηθεί.
Ο αυτοκράτορας Βεσπασιανός λοιπόν, βρήκε τρόπο να κερδίζει χρήματα από τη φορολόγηση των ούρων που συγκεντρώνονταν στα δημόσια ουρητήρια της εποχής. Ακόμα και οι πλούσιοι όμως έβρισκαν αυτόν τον φόρο αηδιαστικό.
«Όταν ο γιος του, ο Τίτος, τον κατηγόρησε ότι έβαλε φόρο ακόμα και στα ούρα, ο Βεσπασιανός έβαλε ένα κέρμα μπροστά στη μύτη του και τον ρώτησε αν του μύριζε άσχημα. Όχι, απάντησε ο Τίτος. Κι όμως αυτό προέρχεται από τον φόρο στα ούρα, του είπε ο αυτοκράτορας», έγραψε ο Σουητώνιος στη «Ζωή των Καισάρων» περίπου το 120 μ.Χ.
Ο φόρος των τριχωτών Ευρωπαίων
Πολλές φορές στην ευρωπαϊκή ιστορία, οι νομοθέτες «έφαγαν τα μουστάκια τους» με τους πολίτες, καθώς προσπάθησαν να τα φορολογήσουν!
Ο Ερρίκος ο Η’ της Αγγλίας φορολόγησε τα… τριχωτά πρόσωπα το 1535. Το ύψος του φόρου αυξανόταν μάλιστα ανάλογα με το κοινωνικό στάτους του γενειοφόρου. Ο ίδιος πάντως, αν και είχε μούσι, ήταν η εξαίρεση του κανόνα.
Ο Ρώσος τσάρος και μεταρρυθμιστής Πέτρος ο Μέγας επέβαλε επίσης φόρο στα μούσια το 1698. Ο φιλοευρωπαίος Πέτρος ο Μέγας θεωρούσε την πανταχού παρούσα ρωσική γενειάδα ως ένα σύμβολο της στασιμότητας και οπισθοδρομικότητας του έθνους του. Έτσι οι μουσάτοι έπρεπε να καταβάλουν ένα σημαντικό ποσό και ήταν υποχρεωμένοι να έχουν πάνω τους ένα διακριτικό που αποδείκνυε ότι είχαν αγοράσει το δικαίωμα να παραμένουν αξύριστοι.
Ο φόρος αίματος και το χαράτσι
Οι Οθωμανοί κυβερνώντες επέβαλαν στους μη-μουσουλμάνους υπηκόους τους, έναν φόρο που έπρεπε να πληρώσουν με ό,τι είχαν πιο αγαπητό: τα παιδιά τους. Η τακτική του παιδομαζώματος έμεινε γνωστή στην ιστορία και ως «φόρος αίματος».
Από τις αρχές του 15ου μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα, οι οθωμανικές αρχές μάζευαν τα αγόρια των χριστιανικών οικογενειών με σκοπό την ανατροφή τους ως στρατιωτών ή τη στελέχωση υπηρεσιών.
Τα νεαρά αγόρια εξισλαμίζονταν και εκπαιδεύονταν, ώστε να στελεχώσουν διάφορες κρατικές υπηρεσίες. Δούλευαν σε εργαστήρια, καλλιέργειες, πλοία και στον κατασκευαστικό τομέα της αυτοκρατορίας. Η πλειονότητα προοριζόταν για τα τάγματα του καπίκουλου, ειδικότερα τους γενίτσαρους, ενώ άλλοι κατέληγαν να υπηρετούν στο παλάτι του σουλτάνου.
Τουλάχιστον οι γενίτσαροι απολάμβαναν απαλλαγής από έναν άλλο φοβερό και τρομερό φόρο της εποχής: τον κεφαλικό φόρο ή αλλιώς χαράτσι.
Ο φόρος αυτός ήταν η αποζημίωση για την παραχώρηση του δικαιώματος να ζει κανείς και να λατρεύει τον θεό του. Κάθε χριστιανός από το δωδέκατο έτος της ηλικίας του και μέχρι τον θάνατό του όφειλε να εξαγοράζει κάθε χρόνο την άδεια αυτή. Πλήρωνε τον φόρο και παραλάμβανε από τον εισπράκτορα την προσωπική του απόδειξη, η οποία λεγότανε χαράτσι. Η απόδειξη ήταν χάρτινη και είχε κάθε χρόνο διαφορετικό χρώμα, έφερε δε το εξής κείμενο: Ο φέρων το παρόν έχει την άδειαν να φέρη επί έν έτος την κεφαλήν επί των ώμων του.
Ο φόρος των ντυμένων μαστών
Ένας από τους πιο παράξενους φόρους που επιβλήθηκε ποτέ, ήταν ο «φόρος των ντυμένων μαστών» στην Κεράλα της Ινδίας. Ο ταπεινωτικός φόρος όριζε ότι οι γυναίκες θα έπρεπε να πληρώνουν αντίτιμο αν ήθελαν να καλύπτουν το στήθος τους και να μην κυκλοφορούν γυμνές.
Ο θρύλος λέει πως μία φτωχή γυναίκα ονόματι Nangeli, απελπισμένη που δεν μπορούσε να πληρώσει τον φόρο, έκοψε τα στήθη της και τα παρέδωσε στον έκπληκτο φοροεισπράκτορα. Η γενναία αυτή πράξη αντίστασης της της κόστισε τη ζωή, στάθηκε ωστόσο η αιτία να ανακληθεί ο εξευτελιστικός αυτός φόρος.
Και να μην έχεις λεφτά, φόρο θα πληρώσεις
Χαρακτηριστικό είναι ότι οι φόροι υπήρχαν, πριν καν υπάρξουν χρήματα με τη μορφή που τα ξέρουμε.
Στην αρχαία Μεσοποταμία, είχαν βρει τον τρόπο της φορολόγησης της εποχής. Έτσι, για παράδειγμα, ο φόρος που κάποιος έπρεπε να πληρώσει για να θάψει έναν νεκρό, ήταν 7 βαρέλια μπύρα, 420 φραντζόλες ψωμί, δύο λεκάνες κριθάρι, μία μάλλινη κάπα, μια κατσίκα κι ένα κρεβάτι… προφανώς για το πτώμα.
Ο Σπύρος Μουστακλής ήταν αξιωματικός του στρατού με σημαντική αντιδικτατορική δράση. Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1926 και σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Έλαβε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο και συμμετείχε στο Κίνημα του Ναυτικού.
Συνεργάστηκε με τους αξιωματικούς του Ναυτικού ως ταγματάρχης και ήταν από τους λίγους αξιωματικούς του Στρατού που πήραν μέρος. Το σχέδιό τους προέβλεπε τον αποκλεισμό του Πειραιά και άλλων μεγάλων λιμανιών και την κατάληψη της Σύρου, που θα ήταν το ορμητήριό τους. Στο νησί υπήρχε η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του Στρατού, την οποία αφού καταλάμβαναν, θα τον τοποθετούσαν ως διοικητή και θα σχημάτιζαν εκεί «εθνική κυβέρνηση». Το Κίνημα του Ναυτικού προδόθηκε πριν από την εκδήλωσή του, με αποτέλεσμα μεταξύ των αξιωματικών να συλληφθεί και ο ίδιος (22 Μαΐου 1973). Κρατήθηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ για σαράντα επτά ημέρες όπου βασανίστηκε άγρια. Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων ένα βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα προκάλεσε εγκεφαλικό, με αποτέλεσμα να διακομιστεί στο ΚΑΤ. Εκεί παρέμεινε δύο χρόνια. Το εγκεφαλικό του προκάλεσε ολική παραλυσία. Η τραγική κατάληξη του Μουστακλή, αλλά και η ηρωική του στάση, παραμένουν ακόμη σύμβολα αντιδικτατορικής δράσης. Πέθανε στις 27 Απριλίου 1986 και κηδεύτηκε στο Μεσολόγγι με τιμές ήρωα.
Χριστίνα Μουστακλή: Περιμένω ακόμη μια συγγνώμη
«Του ζήτησαν να μαρτυρήσει / Δε μίλησε / Του τσάκισαν τα δόντια / Του τσάκισαν τα δάχτυλα / Του τσάκισαν τα πλευρά / Σιωπούσε / Του ‘καψαν το στήθος / Του ‘καψαν τα πόδια / Του ‘καψαν την κοιλιά / Δε μαρτυρούσε / Του θραύσαν τις μασέλες / Του μάτωσαν τα νεφρά / Του συνθλίψαν τους όρχεις / Αυτός σιωπούσε / Κοίταζε μόνο / Αιώνες μακριά / Με τα μάτια / Του Ιησού»
Οι στίχοι είναι γραμμένοι από κάποιον άγνωστο, για το μαρτύριο του Σπύρου Μουστακλή και την περιπέτειά του για δεκατρία ολόκληρα χρόνια και έχουν δημοσιευθεί στην «Ελευθεροτυπία». Καθώς τους διαβάζω στη Χριστίνα Μουστακλή, τη χήρα του Σπύρου Μουστακλή που βρίσκεται απέναντί μου, τα μάτια της βουρκώνουν και ο πόνος για άλλη μία φορά αυλακώνει το όμορφο και ήρεμο πρόσωπό της.
Μια γυναίκα που ζει ακόμη και σήμερα τα ανελέητα βασανιστήρια που δέχτηκε το κορμί του ήρωα με τα ολοκάθαρα, γαλάζια μάτια.
«Τον γνώρισα στην Κομοτηνή, στο οδοντιατρείο του θείου μου Κωνσταντίνου Καρουζάκη, το 1957. Είχε έρθει ως ασθενής. Ήταν τότε λοχαγός. Μας συνέδεσε μια βαθιά φιλία. Βρεθήκαμε ξανά στην Αθήνα το 1960 ούσα πρωτοετής στο πανεπιστήμιο και συνδεθήκαμε στενότερα. Το 1967, στις 18 Ιουλίου παντρευτήκαμε! Ο Σπύρος ήταν ένας άνθρωπος ολοζώντανος, γεμάτος θέληση για ζωή. Δυνατός και υπερδραστήριος. Αξιαγάπητος … »
Η Χριστίνα Μουστακλή όταν μιλά για τον άνθρωπο Μουστακλή έχει να θυμάται πολλά, αλλά λέει: «Το να λέμε εμείς, οι απόλυτα δικοί του άνθρωποι για τον χαρακτήρα εκείνων που αγαπάμε, δεν είναι αρκετό. Δείτε λοιπόν τι γράφει ο Ν.Γ. Φιλάρετος, πρώην δήμαρχος της Ερμούπολης που γνώρισε τον Σπύρο τη δεκαετία του ’50: «Η προσωπικότητα του Σπύρου Μουστακλή, κατά τη γνώμη μου, ήταν από τις σπάνιες. Τον χαρακτήριζαν η τιμιότητα, η ευθύτητα, η φιλανθρωπία, η υποστήριξη των αδυνάτων, το θάρρος, το πείσμα. Πίστευε θρησκευτικά στη δημοκρατία και το έδειχνε έμπρακτα, παρ’ όλο που εκείνα τα δύσκολα χρόνια, ως αξιωματικός, φάνταζε με μοναδική ιδιαιτερότητα κάνοντας παρέα με εμάς, τους αριστερούς εκείνης της εποχής, απομονωμένους και πάντοτε καυτηρίαζε ανοιχτά τις διώξεις μας».
Η ζωή του βιβλίο
Η. Χριστίνα Μουστακλή έχει μαζέψει δηλώσεις φίλων και συναγωνιστών του για το πρόσωπο και τη δράση του άνδρα της. «Θα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο για τη ζωή και το μαρτύριο του Σπύρου Μουστακλή. Γιατί όσα έχουν γραφτεί για εκείνον, όσα έχουν ειπωθεί και όσα τον χαρακτήριζαν, θέλουν πολλές σελίδες αφήγησης».
– Δικαιώθηκαν ο αγώνας και η θυσία του Σπύρου Μουστακλή;
Σκύβει το κεφάλι και τα μάτια βουρκώνουν και πάλι. «Εμείς κάναμε το χρέος μας» μου λέει. «Έτσι έπρεπε να κάνουμε. Η δικτατορία και ό, τι ζήσαμε ήταν ολοκαύτωμα. Όσοι λένε ότι «μια χούντα μάς χρειάζεται» δεν έχουν ζήσει την κτηνωδία των ανθρώπων που έφεραν τη δικτατορία στην Ελλάδα. Οι οποίοι αμετανόητοι και σκληροί ως απάνθρωποι, ούτε τότε, ούτε τώρα, ύστερα από 43 ολόκληρα χρόνια ζήτησαν ποτέ τους μια συγγνώμη… Όταν το 1973 ο Σπύρος Μουστακλής βρέθηκε στα χέρια των γιατρών του 401 «ένα κομμάτι συκώτι», όπως τον χαρακτήρισε η κυρία Πολίτη που τον παρέλαβε, κανείς δεν τίμησε τον όρκο του στον Ιπποκράτη. Έκαναν ό,τι ήθελαν σε έναν άνθρωπο που είχε χάσει τα πάντα. Δεν ειδοποίησαν ποτέ κανέναν συγγενή του για την κατάστασή του και σαράντα επτά ολόκληρες μέρες έκρυβαν έναν ζωντανό νεκρό, συνωμοτώντας με τους δικτάτορες και καλύπτοντας τους δήμιους του ΕΑΤ-ΕΣΑ. Ούτε και εκείνοι ζήτησαν μια συγγνώμη όλα αυτά τα χρόνια. Εγώ προσπάθησα να περισώσω ό,τι είχε απομείνει από τον άνδρα μου και να σταθώ δίπλα στην κόρη μας, τη Ναταλί, που ήταν τότε μόλις δεκαέξι μηνών. Προσπάθησα όλα αυτά τα χρόνια να υπερασπιστώ τον αγώνα και τη θυσία του και δεν σας κρύβω ότι ο ίδιος πόνος που βίωνα τότε, ίδιος και απαράλλαχτος σφίγγει την καρδιά μου. Η κόρη μου έλεγε: «Μαμά, γιατί δεν χαμογελάς; Όπως η θεία;» Ήταν μικρό παιδί και βίωνε αυτή την τραγική κατάσταση. Καθώς μεγάλωσε ένιωθε περήφανη για τον πατέρα της, αλλά δεν έπαυε να έχει ζήσει μέσα στη θλίψη τα παιδικά της χρόνια.
– Τους έχετε συγχωρέσει ποτέ αυτούς που σας έκαναν ένα τέτοιο κακό;
Εκείνοι δεν ζήτησαν ποτέ συγγνώμη. ίσως να μην ήθελαν να τους συγχωρεθεί τίποτε, γιατί ήταν πιστοί σε αυτό που έκαναν. Το θεωρούσαν καθήκον τους. Ήταν υπερασπιστές της δικτατορίας. Όταν πρωτοείδα τον Σπύρο μετά τα βασανιστήρια, στο 401, βρέθηκε με το όνομα Μιχαηλίδης, μου είπαν ότι είχε βρεθεί έπειτα από τροχαίο κοντά στον Ιππόδρομο. Φυσικά δεν τους πίστεψα. Το σοκ ήταν πολύ μεγάλο. Όμως έμεινα πιστή στα πιστεύω μου και υπερασπίστηκα όσο μπορούσα τον άνδρα μου. Πάλεψα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του συζύγου μου, αλλά και των άλλων ανθρώπων. Με όλα αυτά που βλέπω να συμβαίνουν γύρω μου δεν σας κρύβω ότι προβληματίζομαι, πικραίνομαι, πονάω. Ο πόνος μου συνεχίζεται…
– Αξίζει να κοιτάμε το παρελθόν κυρία Μουστακλή;
Λένε πως για να ατενίσουμε το μέλλον πρέπει να στηριχθούμε στους ώμους των προγόνων μας. Αρα πρέπει να δούμε τις πράξεις τους. Υπάρχουν οι γραπτοί και οι άγραφοι νόμοι. Θα μπορούσαν αν ήθελαν να βρουν κάποιο τρόπο να ζητήσουν συγγνώμη.
– Όσο ζούσε ο Σπύρος Μουστακλής ήταν για όλους αυτούς τους αίτιους και τους υπαίτιους ένα «καρφί». Περίμεναν τον θάνατό του? Άλλωστε ο Σπύρος μιλούσε με τη σιωπή του, έτσι δεν είναι?
Ο Σπύρος με κινήσεις και κάποιες ασυντόνιστες λέξεις μπορούσε να περιγράψει τι είχε υποστεί. Μάλιστα, ο χαράκτης Τάσσος φιλοτέχνησε το πορτρέτο του με στολή και οπλισμό στρατιώτη με φωτοστέφανο χωρίς να τον έχει δει ποτέ, μόνο και μόνο απ’ όσα διάβαζε και άκουγε. Ο Σπύρος Μουστακλής πρέπει να σας πω ότι πίστευε και αγαπούσε πολύ τους νέους και ήλπιζε σε αυτούς, περίμενε πολλά από αυτούς. Ήταν ένας δημοκράτης αξιωματικός που πάσχιζε για την ελευθερία, για τον άνθρωπο. Κατά την περίοδο της δικτατορίας υπήρξαν και άλλοι που ταλαιπωρήθηκαν, που υπέστησαν βασανιστήρια. Ο αείμνηστος Λεντάκης, ο Μίκης Θεοδωράκης, που με τα τραγούδια του κρατά νωπές τις μνήμες από τα βασανιστήρια στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, και άλλοι συνάδελφοι του Σπύρου, όπως ο Μήνης, ο Παπάς, ο Βαρδάνης… Ο Σπύρος ήταν το τραγικότερο θύμα αυτής της θηριωδίας. Αυτό που συνέβη στον Σπύρο ήταν προμελετημένο. Έγινε τόσο γρήγορα και είχαν τελειώσει μαζί του σχεδόν από την πρώτη στιγμή. Έξι και επτά άνθρωποι χτυπούσαν λυσσαλέα το κορμί του, μπροστά στα μάτια των διοικητών Χατζηζήση και Σπανού.
– Ελπίσατε ποτέ σε ένα θαύμα?
Θα μπορούσαμε να είχαμε αποτελέσματα αν τον βρίσκαμε νωρίτερα, από τις πρώτες ώρες που συνέβη το περιστατικό. Όμως μετά από τρεις και τέσσερις μήνες που προσπαθήσαμε δεν μπορέσαμε να κάνουμε κάτι. Πήγαμε παντού, αλλά η απάντηση ήταν ίδια: «Η βλάβη ήταν πολύ μεγάλη». «Η λύπη είναι εκείνου που του λείπει», όπως έλεγε και ο παππούς μου, και είχε απόλυτο δίκιο. Τα μνημόσυνα δεν φέρνουν πίσω τους αγαπημένους μας και ούτε αποκαθιστούν την ψυχική οδύνη μας. Εμείς δεν περιμένουμε τίποτε από κανέναν. Πολλοί μου λένε ότι όλο πίσω βλέπω. Αλλά εγώ έχω σταματήσει σε εκείνη την εποχή και δεν βλέπω κάποια χαραμάδα από φως για να προχωρήσω μπροστά.
«Ήταν ένας δημοκρατικός αξιωματικός»
Ο Μιχάλης Βαρδάνης, αντιστράτηγος ε.α. που βασανίστηκε επίσης στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, γράφει για τον Σπύρο Μουστακλή: «Τον πρωτοσυνάντησα στην Κύπρο, Ιούνιο του 1965, σε στρατόπεδο της Αμμοχώστου, ταγματάρχης διοικητής τάγματος και εγώ υπίλαρχος. Είχε προηγηθεί η φήμη του ως κεντρώου, δημοκρατικού αξιωματικού με πολεμικές περγαμηνές στον ΕΔΕΣ, στον εμφύλιο, στην Κορέα. Για την τρίτη περίπτωση (Κορέα) αισθανόταν άβολα, το δικαιολογούσε όμως. Ότι συμμετείχε στο εκστρατευτικό σώμα, γιατί είχε συγκροτηθεί επί ημερών κυβέρνησης Πλαστήρα και το παραλλήλιζε με το αντίστοιχο του 1919 στην Ουκρανία που απαρτίστηκε από βενιζελικούς αξιωματικούς. Ήμασταν εθελοντές στην Κύπρο από το 1964, αλλά ο Ιούνιος του ’65 μύριζε κινδύνους ανωμαλίας. Ο παλιός αντάρτης οσφραινόταν περισσότερο τον κίνδυνο που ερχόταν. Τον είδα ανήσυχο με τις αθρόες αφίξεις αξιωματικών γνωστών για τις ακροδεξιές τοποθετήσεις τους και προσκείμενων στις τότε βασιλικές ίντριγκες. Δεν έκαναν τίποτε άλλο, παρά να παρακολουθούν τους δημοκρατικούς αξιωματικούς και να ετοιμάζουν λίστες προγραφών».
Η θρυλική μάχη τριών αντιστασιακών νέων στις 28-4-1944,
που αντιμετώπισαν δύο λόχους ταγματασφαλιτών στον Υμηττό.
Πηγή:mixanitouxronou.gr
Την άνοιξη του 1944 η Αθήνα συγκλονίζεται από σφοδρές μάχες μεταξύ Γερμανών, ταγμάτων ασφαλείας και του ΕΛΑΣ, ο οποίος αμφισβητεί πλέον ανοικτά την εξουσία των αρχών κατοχής στις γειτονιές της πρωτεύουσας.
Τα ξημερώματα της 28ης Απριλίου, δύο λόχοι ταγματασφαλιτών με βαρύ οπλισμό, περικύκλωσαν ένα μικρό σπίτι επί της οδού Αγρέων στον Υμηττό για το οποίο υπήρχαν πληροφορίες πως ήταν «γιάφκα» ΕΛΑΣιτών. Οι πληροφορίες τους ήταν σωστές.
Το σπίτι χρησίμευε ως αποθήκη οπλισμού του ΙΙ Τάγματος Βύρωνα-Γούβας του ΕΛΑΣ. Το προηγούμενο βράδυ είχαν καταλύσει εκεί τρεις μαχητές, ο Δημήτρης Αυγέρης, ο Θάνος Κιοκμενίδης και ο Κώστας Φολτόπουλος. Αποφάσισαν να αντισταθούν χρησιμοποιώντας τα όπλα της αποθήκης.
Η μάχη άρχισε λίγο πριν τις 08.00.
Οι ταγματασφαλίτες «ράντισαν» το σπίτι με πυρά βαρέων πολυβόλων και βλήματα όλμων.
Στη συνέχεια προσπάθησαν να προωθηθούν.
Οι αμυνόμενοι, όμως, απάντησαν με ανασχετικά πυρά και ρίψη χειροβομβίδων.
Κάθε προσπάθεια των πολιορκητών να πλησιάσουν πνιγόταν στο αίμα. Η μάχη συνεχιζόταν άγρια όταν ο Φολτόπουλος χτυπήθηκε θανάσιμα.
Οι άλλοι δύο μαχητές συνέχισαν να μάχονται με μεγαλύτερο πείσμα. Οι όλμοι κατέστρεψαν την οροφή του σπιτιού, ενώ το πάτωμα πήρε φωτιά.
Τα πυρομαχικά των ανταρτών έφταναν στο τέλος τους. Τότε άρχισαν να καταστρέφουν τον οπλισμό για να μην πέσει στα χέρια των εχθρών.
Ξαφνικά ο Κιοκμενίδης έπεσε νεκρός. Ο Αυγέρης συνέχισε να αμύνεται λυσσασμένα, σύντομα όμως τραυματίστηκε. Κατά τις 15.30, σύμφωνα με μαρτυρίες γειτόνων, ο μαχητής του ΕΛΑΣ επιχείρησε έξοδο αυτοκτονίας.
Βγήκε έξω πυροβολώντας και φωνάζοντας «σας νικήσαμε, τέρατα». Μια ριπή τον έριξε νεκρό. Οι ταγματασφαλίτες όρμησαν στο σπίτι να συλλάβουν και άλλους αντάρτες. Θεωρούσαν ότι βρίσκονταν εκεί δεκάδες. Τότε συνειδητοποίησαν ότι είχαν εμπλακεί σε μάχη επτά ωρών με τρείς μόνο αντιπάλους.
Μια μάχη την οποία πλήρωσαν με δεκάδες νεκρούς.
Η ηρωική θυσία των τριών ΕΛΑΣιτών αποτέλεσε μια από τις πιο λαμπρές σελίδες δόξας της Εθνικής Αντίστασης η οποία δυστυχώς, όπως και πολλές άλλες, παραμένει άγνωστη στην Αθήνα, την πόλη που «καταπίνει» την ιστορική μνήμη.
Η στάση της Αριστεράς απέναντι στη θρησκεία αποτελεί εδώ και δεκαετίες, αν όχι αιώνες, ένα ακανθώδες ζήτημα.
Πηγή: infowar.gr
Για όσους υποστηρίζουν ότι κάθε επαναστατική ή έστω προοδευτική πολιτική πρέπει να έρχεται σε σύγκρουση με τη θρησκεία, θα υπάρχει πάντα το έργο και ο λόγος του Άρη Βελουχιώτη, ο οποίος σεβάστηκε τις θρησκευτικές αντιλήψεις της ελληνικής επαρχίας και κέρδισε μαχητές για τον αγώνα του.
Για όσους υποστηρίζουν ότι η θρησκεία είναι απλώς το όπιο του λαού, θα υπάρχουν κάποιοι που θα μας θυμίζουν ότι στις αναλύσεις μας πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας ολόκληρη τη φράση του Μαρξ: «Η θρησκεία είναι ο ανασασμός της βασανισμένης ύπαρξης, η καρδιά ενός κόσμου χωρίς καρδιά, το πνεύμα μιας εποχής χωρίς πνεύμα. Είναι το όπιο του Λαού».
Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης (εννοεί τον Αλέξη Τσίπρα, το άρθρο είναι του 2014) βέβαια προχώρησε ένα βήμα περισσότερο, λέγοντας ότι «Οι Αγιορείτες ενσαρκώνουν το σύνθημα των Ζαπατίστας – Όλα για όλους, τίποτε για μας»!
Έχουν υπάρξει πράγματι κληρικοί στην Ελληνική ιστορία, τους οποίους ο υποδιοικητής Μάρκος θα ήταν υπερήφανος να έχει ανάμεσα στους ένοπλους μαχητές του.
Αντιγράφουμε για το λόγο αυτό από τη σελίδα Κόκκινος Φάκελος, τα σύντομα βιογραφικά των σημαντικότερων κληρικών που πολέμησαν στο πλευρό του ΕΑΜ.
O παπα-Ανυπόμονος: Ο ηγούμενος Γερμανός Δημάκης γεννήθηκε το 1912 στο Αγρίδι Γορτυνίας. Η κατοχή τον βρίσκει ηγούμενο στην Γκιώνα όπου συναντά τον Άρη Βελουχιώτη να σχηματίζει τον ΕΛΑΣ. Σύντομα θα ενταχθεί και εκείνος στις γραμμές του και θα πάρει την θέση του στο επιτελείο του Άρη. Ο Βελουχιώτης τον ξεχωρίζει για την θέρμη του και την ορθή του κρίση και τον συμβουλεύεται συχνά. Από την σχέση τους αυτή ο Δημάκης θα μείνει γνωστός ως ο παπάς του Άρη. Με την συνθήκη της Βάρκιζας ο Δημάκης επιστρέφει στο εκκλησιαστικό του πόστο, όμως ο εμφύλιος θα τον συμπεριλάβει στην δίνη του. Η συμμορία του Βουρλάκη τον συλλαμβάνει με εντολή του στρατού και τον βασανίζει μέχρι να αναθεματίσει τους κομμουνιστές της Φθιώτιδας. Τελικά και η δικτατορία θα τον περάσει μεταξύ σφύρας και άκμονος μέχρι το 1975, που τόσο η πολιτεία όσο και η εκκλησία θα αναγνωρίσουν την δράση του προς όφελος του ελληνικού λαού. Πέθανε το 2004.
Ο μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ: Φλογερό στέλεχος του ΕΑΜ και γνήσιος αγωνιστής του ελληνικού λαού. Ο μητροπολίτης Ιωακείμ εντάχθηκε στο ΕΑΜ μετά από παρότρυνση του παπα-Ανυπόμονου. Υπερασπίστηκε τα δίκια του λαού όχι μόνο απέναντι στους Γερμανούς, και το 1946 αρνήθηκε να αναθεματίσει του κομμουνιστές και διώχθηκε από το σχήμα και την εκκλησία. Πέθανε πάμφτωχος μένοντας με συγγενείς του. Στην φωτογραφία εικονίζεται με την ΠΕΕΑ.
Ο μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος: Ένας πραγματικός “εργάτης” του λαού. Η δράση του ήταν πολύπλευρη και αξιόλογη. Εκτεινόταν από το φλογερό εκ του άμβωνος κήρυγμα, μέχρι την γεωργική δουλειά κοντά στους γεωργούς του ΕΑΜ. Ένας πραγματικός Παπαφλέσσας της κατοχής. Με τον εμφύλιο καταστάθηκε ιερόσυλος και αποσυνάγωγος και του αφαιρέθηκε η μητρόπολη. Ο ίδιος πήγε με την οικογένειά του στο Αιγάλεω, όπου και πέθανε το 1963. Στην φωτογραφία ο Αντώνιος (μέση) σε εργασίες της ΠΕΕΑ.
Ο παπα-Στάθης Κτενάς: Υπήρξε καθοδηγητής του ΕΑΜ από την Λευκάδα. Η ιδιαίτερη πατρίδα του, το 1944, τον τιμά εκλέγοντάς τον εθνοσύμβουλο της ΠΕΕΑ, και εκείνος μεταβαίνει στην Γκιώνα όπου συμμετείχε στις εργασίες της μαζί με τους Μητροπολίτες Κοζάνης Ιωακείμ και Ηλείας Αντώνιο. Παράλληλα οργανώνεται στο ΚΚΕ. Το 1945 φυλακίζεται και επί 12 χρόνια σέρνεται από κάτεργο σε κάτεργο. Οι κακουχίες, οι στερήσεις και η ηλικία, υποσκάπτουν την υγεία του και αποφυλακίζεται λόγω ανηκέστου βλάβης. Δύο χρόνια πριν η Μητρόπολη της Λευκάδας είχε προχωρήσει στον αποσχηματισμό και την καθαίρεσή του. Λίγο μετά την απελευθέρωσή του ο παπα-Στάθης εντάσσεται στην ΕΔΑ επιχειρώντας να συνεχίσει τον αγώνα του. Το 1967 η αμερικανόφερτη Χούντα τον συλλαμβάνει και έτσι ξαναβρίσκεται στην εξορία της Γιούρας. Μετά από δύο χρόνια αφήνεται ελεύθερος και ξαναγυρίζει στο νησί του. Εκεί δεν χάνει χρόνο και συγκροτεί με δική του πρωτοβουλία και κίνδυνο ζωής, την πρώτη παράνομη οργάνωση του ΚΚΕ στη Λευκάδα. Φεύγει από την ζωή το 1980. (Φωτογραφία και πηγή Λευκαδίτικα Νέα)
Ο παπα-Χολέβας: Υπήρξε ένα από τα πιο μαχητικά στελέχη του ΕΛΑΣ και, σε αντίθεση με πολλούς ιερείς, συμμετείχε σε ένοπλο σώμα του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο Παπαφλέσσας. Στο επάγγελμα ήταν φιλόλογος και διετέλεσε Γ.Γ. της Παγκληρικής Ένωσης Ελλάδας, στρατιωτικός ιερέας της 13ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ και εθνοσύμβουλος της ΠΕΕΑ. Πέθανε πλήρης ημερών το 2001.
Αυτά τα ηρωικά παραδείγματα, βέβαια, αποτελούν ελάχιστες εξαιρέσεις απέναντι στην ηγεσία αλλά και το βασικό σώμα της ελληνικής Εκκλησίας, η οποία στη συντριπτική της πλειονότητα συνεργαζόταν πάντα με τους εκάστοτε κατακτητές και δικτάτορες.
Όσο για το Άγιο Όρος, υποπτευόμαστε ότι οι Ζαπατίστας θα είχαν ένα μικρό προβληματάκι να συνεργαστούν με ένα θρησκευτικό «κρατίδιο» το οποίο το 1941 είχε στείλει την παρακάτω επιστολή στον Χίτλερ:
“Εν Αγίω Όρει τη 13/26 Απριλίου 1941
Προς την Αυτού Εξοχότητα τον Αρχικαγκελλάριον του ενδόξου Γερμανικού Κράτους Κύριον Αδόλφον Χίτλερ εις Βερολίνον.
Εξοχότατε,
Οι βαθυσεβάστως υποσημειούμενοι Αντιπρόσωποι των Είκοσιν Ιερών Βασιλικών Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών του Αγίου Όρους Άθω, λαμβάνομεν την εξαιρετικήν τιμήν ν’ απευθυνθώμεν προς την Υμετέραν Εξοχότητα και παρακαλέσωμεν Αυτήν θερμώς, όπως, ευαρεστημένη, αναλάβη υπό την Υψηλήν προσωπικήν Αυτής προστασίαν και κηδεμονίαν τον Ιερόν τούτον Τόπον, του οποίου Ηγούμενοι και αντιπρόσωποι τυγχάνομεν, διαδεχομένη εν τούτω τους ιδρυτάς και Ευεργέτας του Ιερού τούτου Τόπου Βυζαντινούς Αυτοκράτορας και διαδόχους τούτων.
Το Άγιον Όρος, Εξοχώτατε, συνέστη εις Πανορθόδοξον μοναχικήν πολιτείαν, εις ήν ανέκαθεν διαβιούν εν αγαστή ομονοία μοναχοί ακωλύτως προσερχόμενοι από διάφορα ορθόδοξα Έθνη, κατά τον Θ΄ μ.Χ. αιώνα, πνευματικώς μεν εξαρτωμένων από του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, πολιτικώς δε αυτοδιοικούμενον υπό της Ιεράς Συνάξεως των Αντιπροσώπων των Είκοσιν Ιερών και Κυριάρχων Μονών και πολιτειακώς υπαγομένων υπό την προστασίαν και κηδεμονίαν των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων και των διαδόχων Αυτών.
Το Αυτονομιακόν τούτο πολίτευμα περιεθριγκώθη δι’ αλλεπαλλήλων τυπικών και Χρυσοβούλων των ιδρυτών και ευεργετών των Ιερών μονών Βυζαντινών Αυτοκρατόρων Βασιλείου του Μακεδόνος (882), Ιωάννου Τσιμισκή (972), Κωνσταντίνου Μονομάχου (1046), Στεφάνου Δουσάν (1346) και άλλων Σλαύων, Ουγγροβλάχων Ηγεμόνων και των μετέπειτα Σουλτανικών Φιρμανίων τελευταίως δε υπό του Καταστατικού Χάρτου του 1926, ούτινος δύο αντίτυπα εσωκλείομεν.
Το ουτωσί καθιερωθέν προνομιακόν και αυτοδιοίκητον καθεστώς του Ιερού τούτου Τόπου, αποτελέσαν αντικείμενον συζητήσεων και επικυρώσεων διαφόρων διεθνών συνθηκών περιεθριγκώθη τέλος, διά του 62ου άρθρου της Βερολινείου συνθήκης του έτους 1878, έχοντος ούτω, οι μοναχοί του Όρους Άθω οθενδήποτε και αν κατάγωνται θα διατηρήσωσι τα κτήματα και τα πρότερα αυτών δικαιώματα και θ’ απολαύωσιν, άνευ ουδεμιάς εξαιρέσεως, πλήρους ισότητος δικαιωμάτων και προνομίων.
Των εν Αγίω Όρει ενασκουμένων Μοναχών, ανεξαρτήτως τόπου προελεύσεως και Εθνικότητος, σκοπός και αποστολή καθ’ όλον τον υπερχιλιετή βίον του Αγίου Όρους, υπήρξεν η διατήρησις, προαγωγή και εξασφάλισις των Ιερών αυτού σκηνωμάτων, η διά της ακαταπονήτου φιλεργίας των εν αυτώ ενασκουμένων μοναχών καλλιέργεια της τε εκκλησιαστικής και κλασσικής φιλολογίας και καλλιτεχνίας, ο ασκητικός βίος και η διηνεκής προσευχή υπέρ του σύμπαντος κόσμου.
Την διατήρησιν του καθεστώτος τούτου της αυτονόμου μοναχικής πολιτείας, ικανοποιούντος πλήρως άπαντας τους εν Αγίω Όρει ενασκουμένους ανεξαρτήτως εθνικότητος Ορθοδόξους μοναχούς και εναρμονιζόμενοι προς τον σκοπόν και την αποστολήν αυτών, παρακαλούμεν και ικετεύομεν θερμώς την Υμετέραν Εξοχότητα όπως αναλάβη υπό την υψηλήν προστασίαν και κηδεμονίαν Αυτής.
Τον Βασιλέα των Βασιλευόντων και Κύριον των Κυριευόντων εξ όλης ψυχής και καρδίας ικετεύοντες, όπως επιδαψιλεύση τη Υμετέρα Εξοχότητι υγείαν και μακροημέρευσιν επ’ αγαθώ του ενδόξου Γερμανικού Έθνους.
Πηγή: Iskra.gr
Η Χριστίνα Μουστακλή όταν μιλά για τον άνθρωπο Μουστακλή έχει να θυμάται πολλά, αλλά λέει: «Το να λέμε εμείς, οι απόλυτα δικοί του άνθρωποι για τον χαρακτήρα εκείνων που αγαπάμε, δεν είναι αρκετό. Δείτε λοιπόν τι γράφει ο Ν.Γ. Φιλάρετος, πρώην δήμαρχος της Ερμούπολης που γνώρισε τον Σπύρο τη δεκαετία του ’50: «Η προσωπικότητα του Σπύρου Μουστακλή, κατά τη γνώμη μου, ήταν από τις σπάνιες. Τον χαρακτήριζαν η τιμιότητα, η ευθύτητα, η φιλανθρωπία, η υποστήριξη των αδυνάτων, το θάρρος, το πείσμα. Πίστευε θρησκευτικά στη δημοκρατία και το έδειχνε έμπρακτα, παρ’ όλο που εκείνα τα δύσκολα χρόνια, ως αξιωματικός, φάνταζε με μοναδική ιδιαιτερότητα κάνοντας παρέα με εμάς, τους αριστερούς εκείνης της εποχής, απομονωμένους και πάντοτε καυτηρίαζε ανοιχτά τις διώξεις μας».
