Του Μάριου Καμπούρη
Πηγή: brigada.gr
Σήμερα είναι οι ολλανδικές εκλογές. Θα παραδοθεί στις σειρήνες του «λαϊκισμού», η ολλανδική κοινωνία που υπήρξε για αιώνες παράδειγμα φιλελευθερισμού; Ή μήπως οι Ολλανδοί/ές θα αποτελέσουν το πρώτο φράγμα στην άνοδο της ακροδεξιάς κατά της παγκοσμιοποίησης, ρητορικής που εκφράστηκε στις τελευταίες Ευρωεκλογές, στις αυστριακές εκλογές, εν μέρει στο βρετανικό δημοψήφισμα εξόδου από την Ε.Ε. και φυσικά, στις ΗΠΑ με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ;
Μερικά παράξενα φαινόμενα
Φαινομενικά, η άνοδος του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας και του ηγέτη του, Χέερτ Βίλντερς, είναι παράξενη. Οι Ολλανδοί αποτελούν εδώ και χρόνια μια από τις πιο φιλελεύθερες κοινωνίες του κόσμου, πασίγνωστη για τις ελευθερίες που επιτρέπει στους πολίτες της, συμπεριλαμβανομένων πραγμάτων που ήταν για μεγάλο διάστημα ανήκουστα σε άλλες δυτικές χώρες, όπως η κατανάλωση ναρκωτικών. Ακόμη και ιστορικά, οι Ολλανδοί πρωταγωνίστησαν στη διαμόρφωση του καπιταλιστικού συστήματος και στη δημιουργία των παγκόσμιων εμπορικών δικτύων κατά την πρώιμη νεωτερικότητα και «έδωσαν» τη σκυτάλη στην Αγγλία για να προχωρήσει στην βιομηχανική επανάσταση. Ακόμη, η οικονομία τους δε φαίνεται να αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα. Η ανεργία έχει μειωθεί και η Ολλανδία φαίνεται να είναι από τους κερδισμένους της Ευρωζώνης, αφού οι περισσότερες εξαγωγές της είναι στην υπόλοιπη Ε.Ε. Από ό,τι φαίνεται έχει μια εξασφαλισμένη θέση στον πυρήνα της Ε.Ε. και τα όποια προβλήματά της δεν έχουν καμιά σχέση με τα βάσανα οικονομιών όπως η ελληνική και η ιταλική.
Τα δεδομένα αυτά αυξάνουν ακόμη περισσότερο την παραδοξότητα φαινομένων όπως η άνοδος του Βίλντερς και της ακροδεξιάς του ατζέντας, αλλά και η ασυνήθιστη μηδενική ανοχή που επέδειξε η κυβέρνηση του φιλελεύθερου Μαρκ Ρούτε στην επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Μεβλούτ Τσαβούσογλου για μια εκδήλωση υποστήριξης στις θέσεις του Ταγίπ Ερντογάν για το επερχόμενο τουρκικό δημοψήφισμα. Για ποιο λόγο ένας λαός που ζει με ευημερία και έχει φιλελεύθερη παράδοση να φοβάται τόσο πολύ μια εκδήλωση ενός Τούρκου πολιτικού;
Φυσικά, κανείς δεν θεωρεί ότι ο Ερντογάν και η παρέα του είναι… «αθώες περιστερές». Είναι σαφές ότι το δημοψήφισμα δεν είναι παρά ένα ακόμη βήμα προς την κατάργηση της τουρκικής δημοκρατίας. Όμως αυτό το καθεστώς του Ερντογάν, ο κύριος Ρούτε και οι υπόλοιποι ηγέτες της Ευρώπης το θεωρούν «ασφαλή χώρα», αφού εκεί έχουν συμφωνήσει να στέλνουν τους πρόσφυγες. Άλλωστε, οι Τούρκοι πολιτικοί δεν είναι οι μόνοι που κάνουν πολιτικές εκδηλώσεις στο εξωτερικό – οι Γάλλοι πολιτικοί κάνουν εκδηλώσεις στο Λονδίνο για την ψήφο της εκεί Γαλλικής παροικίας, ενώ να μην ξεχνάμε τη «λίστα Τσίπρα» που κατέβηκε στις ιταλικές Ευρωεκλογές και τις εκδηλώσεις του Τσίπρα εκεί. Προς τι λοιπόν το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός;
Οι ικανότητες της ακροδεξιάς του Βίλντερς
Ίσως η άνοδος της ακροδεξιάς που αναγκάζει τον Πρωθυπουργό Ρούτε να καυγαδίζει με τους Τούρκους να έχει να κάνει με τις ικανότητες του γοητευτικού κύριου Βίλντερς και της ακροδεξιάς του ατζέντας. Παρόμοια με άλλους ακροδεξιούς ηγέτες ο Βίλντερς κατεβαίνει στις εκλογές με προμετωπίδα την απέλαση των μουσουλμάνων και των προσφύγων και την ισλαμοφοβία. Τα συνθήματα αυτά βρίσκουν ευήκοα ώτα στους πολίτες ευρωπαϊκών χωρών που εδώ και καιρό λόγω της ρητορικής πολλών πολιτικών και ΜΜΕ έχουν εκπαιδευτεί να αποδίδουν την τρομοκρατία και την εγκληματικότητα στους «ξένους» και πιο ειδικά στους μουσουλμάνους και όχι στις συνέπειες του ιμπεριαλισμού και του φασισμού σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή.
Όμως ο κύριος Βίλντερς δεν περιορίζεται στην ισλαμοφοβία. Έχει και άλλη ατζέντα που συμπεριλαμβάνει μεταρρυθμίσεις όπως η μείωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και η απαλοιφή των υποχρεωτικών συνδρομών για την πρόσβαση στη δημόσια ασφάλιση, ενώ ταυτόχρονα θέτει υπό αμφισβήτηση τους θεσμούς της Ε.Ε. Τα επιχειρήματα αυτά κάνουν τον Βίλντερς να μοιάζει λογικός άνθρωπος σε μια κοινωνία όπου, παρά την ευημερία, το ποσοστό των θέσεων εργασίας αορίστου χρόνου έπεσε από το 57% στο 30% μεταξύ των ετών 2008 και 2017 και όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός μουσουλμάνων φτωχών. Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε ότι η ισχύς της ολλανδικής οικονομίας δεν αντικατοπτρίζεται στα επίπεδα ανασφάλειας ενός μέρους των πολιτών της που απ’ότι φαίνεται είναι εξαιρετικά υψηλά. Μετά από πολλά χρόνια νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων απορρυθμίσεων και ακροδεξιάς ρητορικής απ’ ό,τι φαίνεται ο κύριος Βίλντερς θα έχει την ευκαιρία να διεκδικήσει μια πρωτοδεύτερη θέση στις εκλογές.
Η ανυπαρξία της Αριστεράς
Φυσικά, η ακροδεξιά κερδίζει την εμπιστοσύνη του κόσμου προβάλλοντας μια κοινωνική ατζέντα ακριβώς επειδή δεν υπάρχει κανένας άλλος να την υπερασπίσει.
Το Εργατικό Κόμμα και ο ηγέτης του Λόντβικ Άσερ έχουν υιοθετήσει πλήρως την νεοφιλελεύθερη ατζέντα και υποστηρίζουν μια πολιτική «προοδευτικού πατριωτισμού» στο μεταναστευτικό. Ο γνωστός μας Γερούν Ντάισελμπλουμ, σημαίνον στέλεχος των Εργατικών, όταν δεν κόβει τις συντάξεις στην Ελλάδα (και όχι μόνο), κάνει δηλώσεις, όπου ισχυρίζεται ότι ο δολοφονηθείς το 2002 ακροδεξιός ηγέτης Πιμ Φορτούιν είχε δίκιο για την αποτυχία των πολιτικών ένταξης των μεταναστών.
Ακόμη όμως και το μεγαλύτερο αριστερό κόμμα της Ολλανδίας, το Σοσιαλιστικό έχει μπει σε μια λογική «νόμου και τάξης» και εστιάζει πρώτιστα στην αύξηση της αστυνόμευσης και την κατάργηση της ελεύθερης μετακίνησης των εργαζομένων στην Ε.Ε. – θέση που περισσότερο μοιάζει να «καβαλάει το κύμα» της ξενοφοβίας, παρά της προστασίας των δικαιωμάτων της ντόπιας εργασίας και παραγωγής. Ας μας συγχωρήσουν οι «σύντροφοι», λοιπόν, αλλά αυτά ο Βίλντερς τα λέει καλύτερα. Επίσης, ενώ ζητά – ορθά – κατάργηση της Ευρωζώνης, δεν έχει ξεκάθαρες θέσεις και σχέδιο για την Ευρωπαϊκή Ένωση (εκπρόσωποι του έχουν δηλώσει από δημοψήφισμα για την κατάργηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέχρι ότι είναι υποστηρικτές της κοινής αγοράς). Και όλα αυτά για να προστατευθούν οι «Ολλανδοί εργαζόμενοι και Ολλανδές εργαζόμενες».
Τι μένει; Οι Πράσινοι, οι οποίοι αναμένεται να ανεβάσουν τα ποσοστά τους εις βάρος των Εργατικών, χωρίς όμως να αλλάξουν το σκηνικό κατά το οποίο ο Βίλντερς, αν δεν είναι νικητής, θα έχει σίγουρα καθιερωθεί σε έναν από τους ισχυρότερους παίκτες στην Ολλανδική πολιτική σκηνή.
Παιχνίδι με μακροχρόνιο ορίζοντα
Τι περιμένουμε λοιπόν στις αποψινές εκλογές; Ο Βίλντερς σίγουρα θα γίνει ίσως ο ισχυρότερος πολιτικός παίκτης της ακροδεξιάς στην Ευρώπη μέχρι τις Γαλλικές Προεδρικές εκλογές. Ακόμη και αν δεν βγει πρώτος χάρη στο τέχνασμα του καυγά με τους Τούρκους του Πρωθυπουργού Ρούτε, θα είναι ισχυροποιημένος αφού θα έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τα πολιτικά διακυβεύματα των επόμενων χρόνων.
Ο πολυκομματικός χαρακτήρας των περισσότερων κυβερνήσεων στην Ολλανδία εγγυάται βέβαια τη μη παρουσία του σε κυβερνητική θέση, ακόμη κι αν βγει πρώτος, αφού τα περισσότερα από τα υπόλοιπα κόμματα θα συνασπιστούν εναντίον του. Φυσικά, το «δημοκρατικό τόξο» της Ολλανδίας θα πανηγυρίσει την φαινομενική ήττα του Βίλντερς σαν μια νίκη, ακριβώς όπως έκανε και το γαλλικό δημοκρατικό τόξο στην ήττα του Ζαν Μαρί Λεπέν από τον Ζακ Σιράκ το 2002. Το θέμα όμως είναι ότι όταν ένας πολιτικός χώρος καθορίζει την επιχειρηματολογία του πολιτικού διαλόγου και καθιερώνεται ως η μόνη ουσιαστική αντιπολίτευση στη νεοφιλελεύθερη απορρύθμιση, τότε μακροχρόνια θα συνεχίσει να κερδίζει υποστηρικτές και, αν δεν αλλάξει κάτι, θα κερδίσει απλά λίγο αργότερα τις εκλογές.
Αυτό το «κάτι» που θα μπορούσε όχι απλά να σταματήσει τους ακροδεξιούς σαν τον κύριο Βίλντερς αλλά και να τους ξαναθέσει στο περιθώριο μπορεί μόνο να είναι ένα λαϊκό σοσιαλιστικό διεθνιστικό κίνημα που θα θέσει στην επικαιρότητα την κοινωνική ατζέντα και τα πολιτικά, κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα ντόπιων, μεταναστών και προσφύγων, χωρίς να φοβάται να αμφισβητήσει τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την νεοφιλελεύθερη απορρύθμιση. Ακριβώς το αντίθετο δηλαδή από την χλωμή και συμβιβασμένη ολλανδική αριστερά που έχει ξεκάθαρη θέση και σχέδιο για τον περιορισμό της μετανάστευσης και όχι για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και φυσικά, αν μια τέτοια φιλοευρωπαϊκή αριστερά, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες του κόσμου στην πλούσια Ολλανδία, πόσο μάλλον στις χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας που υφίστανται πολλαπλάσιους καταναγκασμούς από τους θεσμούς της Ε.Ε.
Διαβάστε ακόμη: Κρίσιμος ανεμοδείκτης οι ολλανδικές εκλογές
Λαϊκή Ενότητα Υγείας-Πρόνοιας Αττικής 